Khảo sát “Niềm tin của cộng đồng về thuế” năm 2023 do Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh Quốc (ACCA), Liên đoàn Kế toán Quốc tế (IFAC), Kế toán Công chứng Úc và New Zealand (CAANZ) thực hiện.

Đây là năm đầu tiên cuộc khảo sát có một câu hỏi về tham nhũng.

Trong khi 67,8% số người được hỏi cho rằng nộp thuế “gắn liền với phát triển bền vững”, thì 53,8% cũng trả lời rằng tham nhũng là “yếu tố chính” ảnh hưởng đến thái độ của họ đối với thuế.

“Thật sự không công bằng khi [cơ quan thuế] thỏa thuận với các công ty đa quốc gia nếu họ không nộp thuế, trong khi cá nhân nhỏ bé lại bị truy tố theo pháp luật. Tại sao các công ty đa quốc gia lại đứng trên pháp luật?”, một người tham gia khảo sát bày tỏ.

Một người khác cho rằng: “Chừng nào tham nhũng, thông đồng và tiền "thuốc nước" vẫn còn tràn lan ở đất nước tôi thì hầu hết mọi người, kể cả tôi, đều không hào hứng với việc nộp thuế”.

Kết quả khảo sát cho thấy, những cá nhân lo ngại về tham nhũng có xu hướng ủng hộ các ưu đãi thuế “dưới mọi hình thức”, đặc biệt là trong các lĩnh vực năng lượng xanh, cơ sở hạ tầng và hưu trí. Các chính trị gia và cơ quan thuế ít được tin tưởng hơn bởi nhóm này sẽ dành sự “tin tưởng nhiều hơn một chút” vào kế toán và luật sư.

Báo cáo giải thích: “Hầu hết ý kiến bày tỏ lo ngại về việc biển thủ tiền thuế hoặc khó chịu với cách chi tiêu của chính phủ, đều tập trung vào các chính trị gia và cơ quan thuế”. “Tuy nhiên, có một khía cạnh khác của một hệ thống bị suy yếu thường xảy ra, đó là nhận thức về việc các doanh nghiệp lớn, và đôi khi là những cá nhân giàu có, có thể tham gia vào hệ thống theo cách mang lại cho họ lợi thế không công bằng và giúp họ phải trả ít thuế hơn mức họ nên thực hiện”.

Kết quả khảo sát lưu ý rằng, “không có sự ủng hộ rộng rãi nào đối với việc tăng thuế đáng kể” để tài trợ cho các dự án năng lượng xanh. Thay vào đó, việc cải thiện trải nghiệm của người nộp thuế và đơn giản hóa chế độ thuế sẽ củng cố “tinh thần thuế” - một thuật ngữ mà báo cáo định nghĩa là “xu hướng các cá nhân và doanh nghiệp nộp thuế một cách tự nguyện và không có sự can thiệp của cơ quan thuế”.

Các nhà khảo sát lập luận rằng, việc nâng cao tinh thần thuế sẽ “đi đôi” với việc thu hẹp khoảng cách về thuế.

Tuy nhiên, tinh thần thuế bị cản trở khi các cá nhân và doanh nghiệp tin rằng tiền thuế của họ không được sử dụng đúng cách, thay vào đó làm giàu cho các quan chức chính phủ tham nhũng.

Bà Helen Brand, Giám đốc Điều hành ACCA, cho biết: “Trong suốt quá trình thực hiện cuộc khảo sát này, sự bất bình của cộng đồng về cách chi tiêu tiền thuế luôn là chủ đề được đề cập trong các bình luận của người trả lời... Cảm nhận về tham nhũng là rào cản rõ ràng đối với việc tham gia vào hệ thống thuế. Kế toán có vai trò trung tâm trong việc chống tham nhũng, mang lại sự minh bạch và trách nhiệm giải trình trong việc thu và chi thuế ở cả khu vực công và tư nhân”.